Mbiri ya Ufumu wa Ottoman ku Turkey
Ufumu wa Ottoman umatengedwa kuti ndi umodzi mwa mafumu akuluakulu komanso okhalitsa kwambiri omwe sanakhalepo m’mbiri ya dziko. Mfumu ya ku Ottoman, Sultan Suleiman Khan (I) anali wokhulupirira kwambiri Chisilamu komanso wokonda zaluso ndi zomangamanga. Chikondi chakechi chikuchitiridwa umboni ku Turkey konse monga nyumba zachifumu zokongola komanso mizikiti.
Mfumu ya ku Ottoman, Sultan Suleiman Khan (I), yemwe amadziwikanso kuti Wamkulu, adagonjetsa Ulaya ndikugonjetsa Budapest, Belgrade, ndi chilumba cha Rhodes. Pambuyo pake, pamene chigonjetsocho chinapitiriza, anathanso kuloŵa m’Baghdad, Algiers, ndi Aden. Zowukira zingapozi zidatheka chifukwa cha gulu lankhondo losagonjetseka la Sultan, lomwe linali lalikulu kunyanja ya Mediterranean, ndipo wankhondo wa Emperor cum, ulamuliro wa Sultan Suleiman, umatchedwa nthawi yamtengo wapatali ya ulamuliro wa Ottoman.
Ulamuliro wa Ufumu wa Ottoman unalamulira zigawo zazikulu za Middle East, North Africa, ndi Eastern Europe kwa zaka zoposa 600. Monga mukuwerenga pamwambapa, eni eni amatcha mtsogoleri wawo wamkulu ndi mbadwa zake (akazi, ana aamuna, ndi ana aakazi) Sultan kapena Sultanas, kutanthauza 'wolamulira wadziko lapansi'. Sultan anayenera kukhala ndi ulamuliro wachipembedzo ndi ndale pa anthu ake, ndipo palibe amene akanatha kutsutsa chiweruzo chake.
Chifukwa cha kukwera kwa mphamvu ndi machenjerero abwino ankhondo, Azungu ankaziwona ngati zoopseza mtendere wawo. Komabe, olemba mbiri ambiri amawona Ufumu wa Ottoman ngati chizindikiro cha bata ndi mgwirizano wachigawo, komanso amawakumbukira ndikuwakondwerera chifukwa chakuchita bwino pankhani ya sayansi, zaluso, chipembedzo, zolemba ndi chikhalidwe.
Kupanga Ufumu wa Ottoman
Mtsogoleri wa mafuko a Turkey mumzinda wa Antolia, Osman Woyamba, anali ndi udindo wokhazikitsa maziko a Ufumu wa Ottoman m'chaka cha 1299. Mawu akuti "Ottoman" amachokera ku dzina la woyambitsa - Osman, lomwe linalembedwa kuti 'Uthman'. mu Arabic. Anthu a ku Turkey a ku Ottoman anadzipanga okha boma lovomerezeka ndikuyamba kukulitsa ulamuliro wawo motsogozedwa ndi Osman I, Murad I, Orhan, ndi Bayezid I. Umu ndi momwe ufumu wa Ottoman unayambira.
Mu 1453, Mehmed II Mgonjetsi anapitiriza kuukira ndi gulu lankhondo la Ottoman Turks ndi kulanda mzinda wakale ndi okhazikika Constantinople, amene panthawiyo ankatchedwa likulu la Ufumu wa Byzantine. Kugonjetsedwa kwa Mehmed Wachiwiri kumeneku kunawona kugwa kwa Constantinople mu 1453, kuthetsa ulamuliro wa zaka 1,000 ndi kutchuka kwa umodzi mwa maufumu ofunika kwambiri m'mbiri - Ufumu wa Byzantine.
Ufumu wa Ottoman
Kutuluka kwa Ufumu wa Ottoman
Ulamuliro wa wolamulira wamkulu wa Ottoman - Sultan Suleiman Khan
Pofika m’chaka cha 1517, mwana wa Bayezid, Selim Woyamba, anaukira ndipo anabweretsa Arabia, Syria, Palestine, ndi Igupto m’manja mwa ufumu wa Ottoman. Ulamuliro wa Ufumu wa Ottoman unafika pachimake pakati pa 1520 ndi 1566, zomwe zinachitika mu ulamuliro wa wolamulira wamkulu wa Ottoman - Sultan Suleiman Khan. Nthawi imeneyi ankakumbukiridwa komanso kukondweretsedwa chifukwa cha moyo wapamwamba umene unabweretsa kwa anthu omwe anali mbadwa za zigawozi.
M’nthaŵiyo munali umboni wa mphamvu zokulira, bata losathetsedwa ndi kuchuluka kwa chuma ndi kulemerera. Sultan Suleiman Khan adamanga ufumu motsatira malamulo ndi dongosolo lofanana ndipo anali wolandiridwa bwino ndi mitundu yosiyanasiyana ya zojambulajambula ndi zolemba zomwe zidakula ku kontinenti ya Turkey. Asilamu a nthawi imeneyo ankaona kuti Suleiman ndi mtsogoleri wachipembedzo komanso mfumu yolungama pa ndale. Kupyolera mu nzeru zake, kuchenjera kwake monga wolamulira ndi chifundo chake kwa anthu ake, m’kanthaŵi kochepa kwambiri, anakopa mitima ya ambiri.
Ulamuliro wa Sultan Suleiman unapitirizabe kuyenda bwino, ufumu wake unapitirizabe kukula ndipo kenako unaphatikizapo madera ambiri a kum’maŵa kwa Ulaya. Anthu a ku Ottoman anawononga ndalama zambiri polimbikitsa asilikali awo apanyanja ndipo anapitiriza kuvomereza ankhondo olimba mtima ochulukirachulukira m’gulu lawo lankhondo.
Kukula kwa Ufumu wa Ottoman
Ufumu wa Ottoman unapitiriza kukula ndikukula madera atsopano. Kuwuka kwa gulu lankhondo la Turkey kudatumiza zipolowe m'makontinenti onse, zomwe zidapangitsa kuti oyandikana nawo adzipereke asanaukire pomwe ena adafera kunkhondo komweko. Sultan Suleiman anali makamaka makamaka zakukonzekera nkhondo, kukonzekera kampeni yayitali, zida zankhondo, mapangano amtendere ndi makonzedwe ena okhudzana ndi nkhondo.
Pamene ufumuwo unali kuchitira umboni masiku abwino ndipo unafika pachimake, Ufumu wa Ottoman panthaŵiyo unali utatenga madera aakulu kwambiri ndipo unaphatikizapo zigawo monga Greece, Turkey, Egypt, Bulgaria, Hungary, Romania, Macedonia, Hungary, Palestine, Syria, Lebanon, Jordan. , mbali za Saudi Arabia ndi gawo labwino la kumpoto kwa nyanja ya Africa.
Art, Science and Culture of the Dynasty
Zochitika zachifumu
Anthu a ku Ottoman akhala akudziwika kwa nthawi yaitali chifukwa cha luso lawo la zaluso, zamankhwala, zomangamanga, ndi sayansi. Mukadzapita ku Turkey, mudzawona kukongola kwa mizikiti yomwe ili pamzere ndi kukongola kwa nyumba zachifumu za ku Turkey komwe banja la Sultan limakhala. Istanbul ndi mizinda ina yofunika kudera lonse la ufumuwo idawoneka ngati malo otsogola aluso la zomangamanga ku Turkey, makamaka muulamuliro wa Sultan Suleiman, Wopambana.
Zina mwa zojambulajambula zomwe zidadziwika bwino muulamuliro wa Sultan Suleiman zinali zolemba, ndakatulo, kujambula, kapeti, ndi nsalu zoluka, kuimba, kupanga nyimbo ndi zoumba. Pa zikondwerero zomwe zinkachitika mwezi umodzi, oimba komanso olemba ndakatulo ankaitanidwa kuchokera kumadera osiyanasiyana a ufumuwo kuti achite nawo mwambowu komanso kukondwerera limodzi ndi banja lachifumu.
Sultan Suleiman Khan nayenso anali munthu wophunzira kwambiri ndipo amatha kuwerenga ndi kuchita zilankhulo zingapo kuti apambane polumikizana ndi mafumu akunja. Analinso ndi laibulale yaikulu kwambiri yoikidwa m’nyumba yake yachifumu kuti aziŵerenga. Bambo ake a Sultan ndi iwo eni anali okonda ndakatulo ndipo amatha ngakhale ndakatulo zolondola za ma Sultana awo okondedwa.
Zomangamanga za Ottoman zinali chiwonetsero china chanzeru za anthu aku Turkey. Zojambula zowoneka bwino komanso zowoneka bwino komanso zolemba zolembedwa pamakoma a mizikiti ndi nyumba zachifumu zidathandizira kufotokozera chikhalidwe chomwe chidakula panthawiyo. Misikiti yayikulu ndi nyumba zapagulu (zopangira misonkhano ndi zikondwerero) zidamangidwa mochulukira munthawi ya Sultan Sulieman.
Kalelo, Sayansi inkaonedwa kuti ndi gawo lofunika kwambiri la maphunziro. Mbiri imasonyeza kuti ma Ottoman angaphunzire, kuchita ndi kulalikira madera apamwamba a zakuthambo, filosofi, masamu, physics, filosofi, chemistry komanso geography.
Kuphatikiza pa izi, zina mwazopambana zachipatala zidapangidwa ndi Ottoman. Panthawi ya nkhondo, sayansi ya zamankhwala inali isanapitirire mpaka pamene chithandizo chosavuta komanso chopanda zovuta chikanaperekedwa kwa ovulala. Pambuyo pake, ottoman anapanga zida zopangira opaleshoni zomwe zimatha kuchita bwino mabala akuya. Anapeza zida monga ma catheter, pincers, scalpels, forceps ndi lancets kuti athandize ovulala.
Muulamuliro wa Sultan Selim, ndondomeko yatsopano idatuluka kwa onyamula mpando, yomwe idalengeza kuti fratricide, kapena mlandu woyipa wakupha abale pampando wa Sultan. Nthawi iliyonse ikafika nthawi yoti akhazikitse Sultan watsopano, abale ake a Sultan amagwidwa mwankhanza ndikuyikidwa m'ndende. Mwana woyamba wa Sultan atangobadwa, amapha abale ake ndi ana awo. Dongosolo lankhanza limeneli linayambika kuonetsetsa kuti wolowa m’malo woyenerera yekha ndi amene adzatenge mpando wachifumu.
Koma m’kupita kwa nthaŵi, si wolowa m’malo aliyense amene anatsatira mwambo wopanda chilungamo umenewu wakupha. Pambuyo pake, mchitidwewo unasintha n’kukhala chinthu choipitsitsa kwambiri. M’zaka zakumapeto kwa ufumuwo, abale a amene adzakhale mfumu ankangotsekeredwa m’ndende osati kuweruzidwa kuti aphedwe.
Kufunika kwa Topkapi Palace
Topkapi Palace
Ufumu wa Ottoman unkalamulidwa ndi ma sultan 36 pakati pa 1299 ndi 1922. Kwa zaka mazana ambiri sultan wamkulu wa Ottoman ankakhala m’nyumba yachifumu yapamwamba ya Topkapi, yomwe inali ndi maiwe, mabwalo, nyumba zoyendetsera ntchito, nyumba zogonamo, ndi minda yokongola yambiri yozungulira nsanja yapakati. Mbali yaikulu ya nyumba yachifumu imeneyi inkatchedwa Haremu. Harem anali malo omwe akazi apambali, akazi a sultan ndi akazi ena angapo akapolo ankakhala pamodzi.
Ngakhale kuti akaziwa ankakhala pamodzi, anapatsidwa maudindo/zikhalidwe zosiyanasiyana m’nyumba ya akazi, ndipo onse ankafunika kutsatira lamuloli. Lamuloli linkayendetsedwa ndikusungidwa nthawi zambiri ndi amayi a sultan. Pambuyo pa imfa yake, udindowo udzaperekedwa kwa mmodzi wa akazi a sultani. Azimayi onsewa anali pansi pa Sultan ndipo ankasungidwa m'nyumba ya akazi kuti athandize zofuna za Sultan. Pofuna kuonetsetsa kuti malamulo a nyumba ya akazi amatsatiridwa nthawi zonse, panaikidwa adindo m’nyumba yachifumu kuti azithandiza pa ntchito za tsiku ndi tsiku ndiponso kusamalira bizinesi ya akaziwo.
Kangapo konse, akaziwa ankayenera kuyimbira ndi kuvina sultani, ndipo ngati atachita mwayi, iye amawasankha monga mdzakazi wake 'wokondedwa' ndipo amawakweza kukhala okondedwa m'magulu akuluakulu a akazi. Anagawananso bafa wamba komanso khitchini wamba.
Chifukwa cha chiwopsezo chomwe chinkachitika nthawi zonse, Sultan ankafunika kuchoka kumalo ena kupita kumalo ena usiku uliwonse kuti mdani asadziwe kumene amakhala.
Kugwa kwa Ufumu wa Ottoman
Chakumayambiriro kwa zaka za m’ma 1600, Ufumu wa Ottoman unasokonekera potsatira malamulo ankhondo ndi azachuma ku Ulaya. Ngakhale kuti mphamvu za ufumuwo zinayamba kuchepa, Ulaya anali atayamba kupeza mphamvu mofulumira ndi kubwera kwa Renaissance ndi kutsitsimutsidwa kwa zowonongeka zomwe zinachitidwa ndi kusintha kwa mafakitale. Motsatizana, ufumu wa Ottoman udawonanso utsogoleri wosokonekera pampikisano wawo ndi mfundo zamalonda za India ndi Europe, zomwe zidapangitsa kuti Ufumu wa Ottoman ugwe mosayembekezereka.
Chimodzi pambuyo pa chimzake, zochitika zinkapitirira kuchitika. Mu 1683, ufumuwo unagonjetsedwa ku Vienna, zomwe zinawonjezera kufooka kwawo. M’kupita kwa nthaŵi, pang’onopang’ono ufumuwo unayamba kulephera kulamulira madera onse ofunika kwambiri m’kontinenti yawo. Greece inamenyera ufulu wawo wodzilamulira ndipo inapeza ufulu mu 1830. Pambuyo pake, mu 1878, Romania, Bulgaria ndi Serbia analengeza kuti ndi odziimira paokha ndi Congress of Berlin.
Komabe, nkhondo yomaliza inafika kwa anthu a ku Turkey pamene anataya ufumu wawo waukulu pa Nkhondo za ku Balkan, zimene zinachitika mu 1912 ndi 1913. Mwalamulo, ufumu waukulu wa Ottoman unatha mu 1922 pamene dzina la Sultan linachotsedwa. .
Pa Okutobala 29, dziko la Turkey lidalengezedwa ngati Republic, lokhazikitsidwa ndi mkulu wankhondo Mustafa Kemal Ataturk. Anakhala pulezidenti woyamba wa dziko la Turkey kuyambira 1923 mpaka 1938, ndipo anamaliza udindo wake ndi imfa yake. Anagwira ntchito kwambiri kuti atsitsimutse dzikoli, kusokoneza anthu ndi kumadzulo kwa chikhalidwe chonse cha Turkey. Cholowa cha Ufumu wa Turkey chinapitirira zaka 600. Mpaka pano, amakumbukiridwa chifukwa cha kusiyana kwawo, mphamvu zawo zankhondo zosagonjetseka, luso lawo laluso, luso lawo la zomangamanga, ndi ntchito zawo zachipembedzo.
Kodi mumadziwa?
Hurrem Sultana
Muyenera kuti munamvapo za nkhani zachikondi za Romeo ndi Juliet, Laila ndi Majnu, Heer ndi Ranjha, koma kodi mudamvapo za chikondi chosatha chomwe Hurrem Sultana ndi Sultan Suleiman Khan, Wopambana? Anabadwira ku Ruthenia (tsopano Ukraine), yemwe poyamba ankadziwika kuti Alexandra, anabadwira m’banja lachikhristu lotsatira mfundo za m’Baibulo. Pambuyo pake, anthu a ku Turkey atayamba kuukira Ruthenia, Alexandra anagwidwa ndi achifwamba a ku Crimea ndipo anagulitsidwa kwa Ottoman pamsika wa akapolo.
Wodziwika chifukwa cha kukongola kwake kopanda nzeru ndi luntha, mofulumira kwambiri, adadzuka pamaso pa Sultan komanso kupyolera mumagulu a akazi. Amayi ambiri amamuchitira nsanje chifukwa cha chidwi chomwe adalandira kuchokera kwa Suleiman. Sultan adakondana kwambiri ndi kukongola kwa Rutheni ndipo adatsutsana ndi mwambo wazaka 800 kuti akwatire mdzakazi wake wokondedwa ndikumupanga kukhala mkazi wake wovomerezeka. Adalowa Chisilamu kuchoka ku Chikhristu kuti akwatiwe ndi Suleiman. Iye anali mkazi woyamba kulandira udindo wa Haseki Sultan. Haseki amatanthauza 'wokondedwa'.
M'mbuyomu, mwambowu unkalola kuti ma sultani akwatire ana aakazi a nduna zakunja osati munthu amene ankatumikira monga mdzakazi m'nyumba yachifumu. Anapitirizabe kupereka ana asanu ndi mmodzi ku ufumuwo, kuphatikizapo wonyamula mpando wachifumu Selim II. Hurrem anachita mbali yofunika kwambiri polangiza sultan pa nkhani za boma lake komanso kutumiza makalata kwa mfumu Sigismund Wachiwiri Augustus.
Posachedwapa, kanema waku Turkey adatengera nkhani ya Sultan Suleiman Khan ndi wokondedwa wake kuti apange mndandanda wapaintaneti wotchedwa 'The Magnificent' wowonetsa moyo ndi chikhalidwe cha Ufumu wa Ottoman.
Chongani chanu kuyenerera kwa Turkey Visa ndikufunsira Turkey e-Visa maola 72 ndege yanu isanakwane. Nzika za Bahamas, Nzika za Bahrain ndi Nzika zaku Canada Mutha kulembetsa pa intaneti pa Electronic Turkey Visa.
